Skąd wzięły się trudności z poznaniem prawdziwego imienia Chrystusa?

Skąd wzięły się trudności ze znajomością prawdziwego imienia naszego Pana? Język hebrajski, w jakim po raz pierwszy zapisano brzmienie tego imienia, nie należał do popularnych języków. Dziś już tylko możemy domyślać się w jaki sposób odczytywano słowa w tym języku. Z tych domysłów powstał współczesny język hebrajski, który jest jednak tworem w dużym stopniu nowym. Na szczęście imię naszego Pana zapisano także w innych językach i to w czasach, gdy Chrystus chodził po ziemi, a nawet wcześniej.

Około 280 roku przed narodzinami Mesjasza powstała grecka wersja Starego Testamentu. W tym starożytnym przekładzie dokonano transliteracji imienia Jeszu na formę grecką. Nie zamieniono tego imienia innym podobnym lub jakimś greckim odpowiednikiem, ale zrobiono transliterację, czyli literka po literce, a dokładniej głoska po głosce, oddano to imię za pomocą nowego alfabetu. W ten sposób pojawiły się samogłoski, których w języku hebrajskim nie było. Z imienia Jeszu zrobiło się imię Jesu, ponieważ alfabet grecki w tamtym czasie nie znał głoski ‘sz’. Imię Jesu stało się rdzeniem i podstawą do wyprowadzenia odmiany przez przypadki. W ten sposób pojawiła się odmiana Jesus i Jesun.

Warto zaznaczyć, że w języku hebrajskim imię Jeszu nie odmieniało się przez przypadki, więc nie ma w nim innych końcówek. Ewentualne końcówki znaczyłyby, że nie jest mowa o imieniu tylko o czynności (zamiast Zbawiciel, zbawienie) albo, że jest to słowo rodzaju żeńskiego. Podobnie jest w innych językach, na przykład w greckim dodanie do imienia końcówki ‘s’ znaczy, że jest to imię męskie. W języku polskim imię męskie zmieniamy na żeńskie przez dodanie na końcu imienia w mianowniku literę ‘a’. Na przykład imię Krzysztof jest obecnie uważane za typowo męskie, ale wystarczy dodać ‘a’ Krzysztofa (Krzyś-Krzysia, Henryk-Henryka), a zmieni się na żeńskie. Z tego też powodu mając 12 lat twierdziłem, że imię Jehowa jest rodzaju żeńskiego. Na co świadkowie Jehowy, wbrew zasadom polskiej gramatyki twierdzili, że to nieprawda. Podobnie jest w języku hebrajskim, choć nie jest to reguła sztywna. Większość imion żeńskich kończy się w tym języku samogłoską ’a’. Z tego powodu promowana przez niektórych żydów forma Jeszua jest imieniem żeńskim, tak samo jak Jehowa.

Tłumacze Starego Testamentu przenosząc imię Jeszu do języka greckiego dodali w mianowniku ‘s’ po to, by jednoznacznie podkreślić, że to jest imię męskie. Dlatego jedna z najpopularniejszych form tego imienia jest Jesus. Pochodzi ona właśnie z języka greckiego, a późniejszy język imperium rzymskiego, łacina, miał podobną gramatykę i dlatego także upowszechnił formę Jesus. W obu językach w wołaczu imię to było Jesu, a wołacz to sposób w jaki zwracamy się do Chrystusa bezpośrednio. Forma Jesu jest prawidłowa i odpowiada hebrajskiej Jeszu. Różnica ‘sz’ i ‘s’ wynika z tego, że grecy nie wymawiali głoski ‘sz’.

Jesu jest prawidłową formą tak samo jak Jeśu lub Jeszu. ‘Sz’, ‘ś’ i ‘s’ w tym przypadku traktujemy jako takie same głoski, choć nie identyczne, dlatego oskarżanie nas o fanatyzm w dokładności wymowy jest nieporozumieniem. Nie tolerujemy jednak całkowitej i świadomej zamiany głosek, na przykład ‘sz’ lub ‘s’ na ‘z’ - ponieważ obie głoski mają swoje odpowiedniki zarówno w alfabecie greckim, jak też hebrajskim. Gdyby ‘z’ miało się pojawić w wymowie, to zostałoby użyte przez apostołów, a ponieważ nie zostało użyte, to my też nie powinniśmy wstawiać tej głoski zamiast ‘sz’ lub ‘s’.

Sposób, w jaki służymy Chrystusowi, wzorujemy na zachowaniu apostołów, według zasady:

„…nie wolno wykraczać ponad to, co zostało napisane…” 1 Koryntian 4:6

Jeśli oni coś robili to my też możemy to robić, na przykład, jeśli zaakceptowali pisownię greckiej ‘s’ zamiast nieistniejącego w tym języku ‘sz’, to my też dziś możemy zaakceptować taką zamianę w innych językach. Dlatego grecka i łacińska forma Jesu jest prawidłowym wzywaniem imienia Pana.

„Albowiem każdy, kto wezwie imienia Pańskiego, będzie zbawiony.” Rzymian 10:13

Dlaczego więc dziś Grecy nie mówią Jesu (Jesus) tylko Isu (Isus)? Otóż w języku greckim rozpoczął się proces zmiany wymowy litery eta (e) na ita (i). Proces ten nazywa się itacyzmem. Wikipedia opisuje go tak:

„Itacyzm (od gr. eta, "litera eta") – proces fonetyczny polegający na zwężeniu długiego /E/ otwartego (oznaczanego w języku greckim literą eta) i ujednoliceniu się jej z samogłoską /I/. W nowogreckim "η, υ, ει, οι, ηι, υι" wymawiane są jako "i". "Hoi polloi" wymawiane jest jako "i polli".

W wyniku tego nazwa litery eta zaczyna brzmieć ita i stąd nazwa procesu.

Itacyzm dotyczy przede wszystkim języka greckiego. Początki tego procesu sięgają epoki klasycznej (V w. p.n.e.), w pełni rozwinął się on w epoce hellenistycznej i rzymskiej (III w. p.n.e. - V w. n.e.), a zakończył w epoce bizantyjskiej (V-XV w. n.e.). W jego wyniku samogłoska Ι (jota) zastąpiła nie tylko długie Η (eta), lecz także dyftongi /EI/, /OI/ oraz samogłoskę /Υ/.

Itacyzm stał się przyczyną popełniania błędu izofonii.”

Zmiany tego typu są powszechne na świecie. Jednak w naszym przypadku doprowadziły do wypaczenia prawidłowej wymowy imienia, które mamy wzywać, by dostąpić zbawienia. Musimy więc uwzględnić te wypaczenia, by prawidłowo wymawiać imię Pana. Na szczęście językiem równoległym do greki była też łacina, a ona zachowała ‘e’ jako prawidłową wymowę. To, co w II wieku było uważane za błąd pisarzy, już w IV wieku stało się regułą. Do wielu zakątków świata, zwłaszcza do Afryki i Azji, dobra nowina o panu naszym Jeszu dotarła przed itacyzmem, dlatego nadal miliony chrześcijan na świecie używa tego imienia w formie Jeszu lub Jesu. Chrześcijaństwo zachodnie też miało taką możliwość. Dzięki łacinie prawidłowe imię naszego Pana było wzywane także w Europie. Dopiero reformacja wyparła łacinę i wprowadziła języki narodowe, a wówczas doszło do podmiany imienia Chrystusa.

Są ślady, że początkowo dokonywano prawidłowej transliteracji, ale nie z pierwszej wersji hebrajskiej, tylko z łaciny, co samo w sobie już prowadziło do wypaczeń. Najpierw podstawowa wersja oryginalnego imienia Jeszu została w grece zmieniona na Jesu, jednak w tym języku odmieniano imiona, więc w mianowniku pojawiła się męska forma Jesus. Wyprowadzanie na inne języki powinno odbyć się od pierwszej wersji hebrajskiej, wówczas każda narodowa wersja byłaby tak dokładna, jak tylko się da. Tymczasem zastosowano coś, co dzieci zwykły kiedyś nazywać zabawą w głuchy telefon.

W języku polskim wyglądało to tak:

Jeszu >> Jesus >> Jezus

Każda następna wersja jest lekko zmieniona w stosunku do poprzednich, co w końcu prowadzi do zmian na duża skalę. W przypadku języka polskiego nie są to bardzo duże zmiany, ale jednak jest to już inne imię.

W Hiszpańskim wyglądało to tak:

Jeszu >> Jesus >> Chesus

Błąd polegał nie tylko na innym odczytywaniu liter, ale także na wyprowadzaniu kolejnej odmiany nie od rdzenia słowa, ale od jego odmiany

Jednak pierwsze przekłady Biblii w Anglii zawierały imię Jesu pisane Yesu. Z tajemniczego powodu już w XVI wieku pojawiło się w angielskiej Biblii imię Pana pisane na sposób łaciński. To oznaczało błędną jego wymowę, ponieważ w różnych krajach różnie wymawiano pierwszą literę ‘J’. W ten sposób w Hiszpanii czczą imię Chesus, we Francji Żezu, w Anglii Dżizas, itp. Do wypaczenia doszło przez wierność sposobowi pisania, a nie sposobowi wypowiadania. Tak powstały zupełnie nowe imiona, których ani Bóg, ani apostołowie nie autoryzowali. Stało się to odstępstwem od nauki apostołów o jednym imieniu:

"I nie ma w żadnym innym zbawienia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, przez które moglibyśmy być zbawieni." Dzieje 4:12

Teraz okazuje się, że to jedno jedyne imię, przez które możemy być zbawieni, zostało podmienione na zupełnie inne. Jak więc ludzie mają dostąpić zbawienia wzywając imienia Pana? Odpowiedzi udziela Paweł:

„Jakże więc mieli wzywać Tego, w którego nie uwierzyli? Jakże mieli uwierzyć w Tego, którego nie słyszeli? Jakże mieli usłyszeć, gdy im nikt nie głosił? Jakże mogliby im głosić, jeśliby nie zostali posłani? Jak to jest napisane: Jak piękne stopy tych, którzy zwiastują dobrą nowinę!” Rzymian 10:14,15

Dziś jesteśmy w sytuacji, że chrześcijanom trzeba od nowa głosić prawdziwego Chrystusa, by pomóc im dostąpić zbawienia przez wzywanie imienia Jeszu. 

__________________

krzysztof pomazańcowy